HAKIKAT DARI AKSARA JAWA Ha Na Ca Ra Ka Dan
PIWULANG BAB HA NA CA RA KA
Oleh: Wong Edan Bagu
HA = Hana hurip wening suci
(Adanya
hidup adalah kehendak yang Maha Suci)
NA = Nur candra,gaib candra,warsitaning candara
(harapan
manusia hanya selalu ke sinar Ilahi)
CA = Cipta wening, cipta mandulu, cipta dadi
(satu arah
dan tujuan pada Yang Maha Tunggal)
RA = Rasaingsun handulusih
(rasa
cinta sejati muncul dari cinta kasih nurani)
KA = Karsaningsun memayuhayuning bawana
(hasrat
diarahkan untuk kesejahteraan alam)
DA = Dumadining dzat kang tanpa winangenan
(menerima
hidup apa adanya)
TA = Tatas, tutus, titis, titi lan wibawa
(mendasar ,totalitas,
satu visi, ketelitian dalam memandang
hidup)
SA = Sifat ingsun handulu sifatullah
(membentuk
kasih sayang seperti kasih Tuhan)
WA = Wujud hana tan kena kinira
(ilmu
manusia hanya terbatas namun bisa juga tanpa batas)
LA = Lir handaya
paseban jati
(mengalirkan hidup semata pada tuntunan Ilahi)
PA = Papan kang
tanpa kiblat
(Hakekat
Allah yang ada di segala arah)
DhA = Dhuwur wekasane endek wiwitane
(Untuk
bisa di atas tentu dimulai dari dasar)
JA = Jumbuhing
kawula lan Gusti
(selalu
berusaha menyatu -memahami kehendakNya)
YA = Yakin marang
samubarang tumindak kang dumadi
(yakin
atas titah /kodrat Ilahi)
NYA = Nyata tanpa mata, ngerti tanpa diuruki
(memahami kodrat kehidupan)
MA = Madep mantep
manembah mring Ilahi
(yakin -
mantap dalam menyembah Ilahi)
GA = Guru sejati
sing muruki
(belajar
pada guru sejati)
BA = Bayu sejati kang
andalani
(menyelaraskan diri pada gerak alam)
THA = Tukul saka niat
(sesuatu
harus tumbuh dari niat)
NGA = Ngracut busananing manungso
(melepaskan egoisme pribadi-manusia)
PIWULANG BAB HANACARAKA
Oleh: Wong Edan Bagu
Ha.
Hananing wong sing ENENG duk dihin,
Hawarana anasir samoha,
Hagni angin bantala her,
Hiya Hyang Maha Luhur,
Hingkang wujud Eneng menuhi,
Hisining rat winahya,
Hobah osik tuhu,
Hamung saking ananing Hyang,
Hanartani jroning alam kabir sahir,
Hananing titahing Hyang.
1. Asale manungsa
kuwi saka “Eneng” ngrasuk awak-awakan anasir geni,angin, bumi, banyu.
2. Ana dene sing kita jejuluki asma Allah kuwi ENENG
ngebaki alam semesta.
3. Kabeh isining jagad iki lan kabeh mobah mosik iki,
sanyata saka anane Allah
4. Panjenengane anglimputi sadjroning jagad gede lan
jagad cilik.
5. ……. kalebu ing aksara NA.
Na.
Nora akeh ingkang arsa uning,
Nalaring reh yen Sang Hyang Suksmana,
Nartani ing saanane,
Nadyan aran dumunung,
Neng isining jagad tan keni,
Netepken winastanan,
Neng kono dumunung,
Nanging mungguh Hyang Suksmana,
Namung namar namur more anartani,
Nora manggon mring ana.
Ha (10) ananing titahing Pangeran kuwi …
1. Ora akeh kang kepengin mangerti bab Allah, sing sipate
nglimputi alam semesta iki.
2. Sanadyan katembungake “dumunung” ana ing isining jagad
iki, ora kena diarani “manggon” ana ing kono
3. Allah kuwi, dumununge, momore, lan panglimpute,
tembunge mung namar lan namur (tegese: ora katon tetela), mulane ya ora kena
diarani manggon ana ing kahanan sing katon gumelar iki.
Ca.
Cekakane Hyang Kang Maha Suci,
Cetha nanging tan kena wineca,
Cag-ceg lamun nora ceceg,
Curna temah katrucut,
Cupet cacad yen nora lancip,
Ciptane tan trawaca,
Cutel nora cancut,
Caritane kang wus lancar,
Careming Hyang cihnane neng ati suci,
Cewet lamun den ucap.
1. Cekakane bab anane Allah kuwi ceta, nanging angel
anggone nerangake
2. Cag-ceg pada duwe pangira, sing kita tengeri jejuluk
asma Allah kuwi ‘iki utawa iku’, nanging pangira mau ora bener
3. Katrucute panganggep sing ora bener mau ateges cacat,
awit pancen ora dong, mung awur-awuran wae, katarik saka buntune lan ketule
akal pikirane.
4. Ana dene ngandikane sang wicaksana manunggale Pangeran
kuwi kacihna ana ing ati suci, nanging yen dikandakake mengkono, iya kliru.
Ra.
Rasakena jroning sanubari,
Rumakete lawan angganira,
Raket lan rasa pamore,
Rorone lwir sajuru,
Rina wengi awor lestari,
Rata jroning sarira,
Rumasuk anurut,
Rosing urat daging darah,
Rambut-rambut kabeh kasrambah tan kari,
Rinoban uripira.
1. Rasakena ing ndalem atimu, sang Eneng sing nganggo
awak- awakan anasir mau, anggone anjumenengi wadagmu, awor manunggal karo
rasamu.
2. Anasir lan rasa kuwi bleger loro nanging kaya mung
siji, sakarone rina wengi tansah awor.
3. Nyrambahi sajroning badan sakojur, rumasuk ing urat,
daging, getih, dalah rambut pisan, ora ana sing kliwatan ora kesrambah. Ngerobi
uripe manungsa iki.
Ka.
Kakekate kawruhana kaki,
Kaya priye yakine ingkang khak,
Kahanane Pangran mangke,
Kalamun sira ngaku,
Kahanane Hyang Suksma kaki,
Kumpul lan sira mangkya,
Kompra kumalungkung,
Kena ingaranan mokal,
Kudu ngaku kumpul lan kang mengku kaki,
Kuwur kurang weweka.
1. Kawruhana kanti yakin kepriye sanyatane kahanane Allah
kuwi
2. Yen kowe ngrumangsani kahanane Allah kuwi kumpul karo
kowe, kuwi panganggep kliru lan kumalungkung
3. Mokal banget ingatase kowe kuwi kawula sing kawengku,
teka kumpul karo Allah sing mengku. Panganggep sing mangkono mau kuwur (kupur?)
lan lacut (kurang weweka).
Da.
Dene lamun sira angingkedi,
Dumadinta datan awor ing dat,
Durung weruh ing kadaden,
Dadi mungkir ing pandum,
Dinalih yen dadi pribadi,
Duraka dora arda,
Datan wruh ing udur,
Dunungena kang waspada,
Darunaning jatining dat dennya dadi,
Dandananing dumadya.
1. Dene yen kowe anekadake dumadimu kuwi ora kasamadan
Dattullah, sanyata kowe durung dong bab asaling dumadi.
2. Panganggep mengkono mau (ora ngrumangsani) ateges
nyelaki kuwasaning Pangeran, pangiramu dumadimu kuwi “dengan sendirinya”.
Panganggep mangkono mau duraka lan goroh banget, terang yen kowe ora ngerti
marang kawruh bab dumadi.
3. Genahna sing gamblang, kepriye sabab musababe
(darunane), dattullah (jatining dat) ngeja wantah awujud titah iki.
Ta.
Takokena mring kang wus patitis,
Teraping dat dennya moring titah,
Terangena wit tumetes,
Tekeng tlanakan tuntum,
Tata-tata amurweng gati,
Triloka amirantya,
Tigang candra tamtu,
Tamat rampung wujud kita,
Tinengeran kakung atanapi estri,
Tetela daya titah.
1. Takokna marang gurumu kepriye jelase pangeja wantahe
dating Pangeran, awujud titah manungsa iki.
2. Terangna wiwit
banyuning Bapa tumestes ana ing guwa garbaning biyung, perkembangane dadi
getih, banjur dadi daging, sabanjure kasinungan triloka (betalmakmur,
betalmucharam, betalmukadas).
3. Sawise ganep telung sasi, sempurna wujud bayi,
katamtokake dadi manungsa lanang utawa wadon.
Sa.
Sang Hyang Esa sangang wulan keksi,
Saking jroning guwa garba mesat,
Sumeleng suwung wiyose,
Sampun sarira rasul,
Sulihing Hyang minangka saksi,
Sing kwaseng Hyang Wisesa,
Sinung sih rinasuk,
Sinedhahan amisesa,
Sesining kang sarira Sang Hyang Sa maksih,
Sipat siki tan pisah.
1. Jatining dat sing ngejawantah mau, sawise sangang
sasi, banjur metu saka guwa garba, awujud jirim mawa papan, jirim.
2. Bayi sing lahir saka guwa garba mau apengawak “utusan”
minangka pratanda bab kuwasaning Pangeran.
3. Saka kuwasaning Pangeran, deweke kaparingan sih sarta
ditugasake mranata dirine sakojur. Dene jatining Dat kuwi isih lestari sipat
siji karo dirine, ora tau pisah.
Wa.
Wasitane pra parameng kawi,
Wali-wali neng srat kawi jarwa,
Wong urip jwa salah weweng,
Wruha wosing tumuwuh,
Wit sing purwa myang madya tuwin,
Wusana ajwa kewran,
Waskitaning kawruh,
Wruh woring kawula lawan,
Wujuding Hyang Winastan waluyeng uwit,
Wawasen den kawang-wang.
1. Para pujangga rambah-rambah paring wejangan kamot ing
layang-layang tembang lan banjaran ngelingake wong urip mono aja salah
weng-weng.
2. Kudu ngerti wose anggone dititahake kuwi kepriye. Kudu
damang purwa, madyo, lan wusanane.
3. Waskitaning kawruh kuwi ngerti sagunging titah karo
sing nitahake. Persudinen sing gamblang bab bisane mulih marang asal (asal saka
pangeran, mulih marang pangeran).
La.
Laksitane lena den kalingling,
Lalangene nalikarsa ilang,
Luwih angel yen tan oleh,
Laraping kang pitulung,
Lenging wulang ingkang dumeling,
Luluh aneng dadalan,
Lingak-linguk linglung,
Liyepe kyeh kang kawulat,
Lalu lali kalunglun kang ngatingali,
Lebur keneng begalan.
1. Mangertio pangalaman nalikane sakaratul maut (ngancik
plawanganing pati). Goda rencanane, nalika arep pecating nyawa kuwi Gawat,
tumrap wong sing durung oleh wejangan sing ceta gamblang.
2. Sajroning ngalami krisis (gawat) kuwi, rumongso ora
biso nerusake lakune, tingak tinguk bingung atine.
3. Ing waktu kuwi katon sesawangan werna-werna, samongso
deweke lali kerem marang sawangan mau, ateges kebegal, ora patitis patine.
Pa.
Pati papa kalempiting kapir,
Pakolehe duk uripe tanpa,
Puruita panganggepe,
Patrape prapteng lampus,
Pantog tanpa kawruh nyukupi,
Prandene bareng wapat,
Paksa kempas-kempus,
Pan nora pasrah amapan,
Polahane palintiran nora apik,
Pratanda yen kalepyan.
1. Mati sing kasebut ing aksara LA baris angka sepuluh
mau: mati sasar, jalarane suwung tanpa kawruh (kapir). Yakuwi akibate nalika
isih urip ora gelem golek kawruh. Pamikire patrape mati kuwi gampang cukup
tanpa kawruh.
2. Bareng ngancik plawangane pati kempas kempus, ora
pasrah, ora mapan polahe palintiran, mracihnani yen deweke lali.
Dha.
Dhasar beda lan kang wus amundhi,
Dhawuhing sang Pandhita kang medhar,
Dhanurdara mung sumendhe,
Dhatenging kang riridhu,
Dhadhag dhokoh tyas tan kalindhih,
Dhineseg gora godha,
Dhangan nora kidhung,
Dhangah-dhangah mandi pedhang,
Dhatenging kang ripu wirodha tinandhing,
Dhinendha tadhah dhadha.
1. Wong sing wis tampa wejanganing guru bab kawruh kasampurnan,
sayekti beda karo sing kasebuting aksara PA mau. Wong sing wis tampa wejangan
kuwi, nalika ngancik sakratul-maut, mung sumendhe
2. Ana reridu
teka, ana goda rencana teka, deweke tatag wae, ora kaget lan ora mrebawani
atine.
3. Kaya wong
anggawa pedang ligan, ana mungsuh teka nrajang yo ditandingi. Mungsuhe menthung
nganggo ‘DHENDHA” dadhane diungalake.
Ja.
Jatining kang wus weruh ing janji,
Janji-janji janjining sang Dwidja,
Jenak jenjem karem ijen,
Jangkane mung angejum,
Jumenenging jiwangga mbenjing,
Jinungkung jro pamujan,
Jejeg terus tuwajuh,
Jejering driya prasaja,
Joging seja ing mbenjing praptaning janji,
Jatmika srah jiwarja.
1. Sing kacaritake ana ing aksara DHA kuwi wong sing wis
insyaf yen wong urip kuwi pacangane pati. Lan wis oleh kaweruh saka gurune
(utawa saka maca buku-buku) banjur tawakal lungguh ijen ‘olah cipta’.
2. Tujuane ora liya, supaya sakwise ninggal donya iku
jiwane nemu lelakon opo benere. Mulane deweke ngulinake ngolah cipta ana papan
mirunggang. Kanti temen-temen, sabar lan telaten.
3. Adege uripe prasaja, dene yen wis teka wektune kudu
mati, iya bakal dilakoni kanti anteng lan pasrah.
Ya.
Ya marmane kulup kang kariyin,
Yaktekena waluyaring laya,
Yakina jrone urip kiye,
Yakti tan wurung layu,
Yen sira tan weruh kariyin,
Yuda-brataning laya,
Yatna liyep luyut,
Yitmanta wastu ngalaya,
Ywa pepeka myang mamrih mulyaning mayit,
Yogya den parsudiya.
1. Kulup, mulane wong kuwi perlu ngudi kawruh, supaya
patine ora sasar. Soal pati kudu diyakinake sajrone isih urip iki.
2. Sabab wong urip mono mesti bakal mati. Yen kowe ora
ngerti kawruh bab pati, iyo kuwi “yatno liyep luyut”, oncate jiwamu saka raga
bakal klambrangan.
3. Aja gumampang Lho !. Lan maneh, kawruh supaya
jinasahmu mulya, uga perlu kok parsudi.
Nya.
Nyataning neng nyatakna ing sunyi,
Nyenyeting rat lawan kahanannya,
Nyirnakna nyet ajwa grenyeh,
Nyaring ilining banyu,
Nyuda rasa kang monyar-manyir,
Nyirnakake kedunyan,
Nyarong sirna kanyut (kang nyut),
Nyeneni naya kumenyar,
Nyamleng tentrem ayem tyase mari nyang-nying,
Nyata wus tekeng sunya.
1. Enenge atimu terusna nganti tekan ora rasa rumongsa
(suwung).Kahananing jagad aja kok rasakake, aja mikir kae-kae.
2. Napasmu sarehna kaya nyaring ilining banyu, rasamu
sing monjar-manjir temahan lerem. Bakune aja mikir bab kadonyan, amesthi rasa
kang monjar-manjir mau ilang.
3. Wusana kaya
kataman cahya, polatanmu dadi sumringah, atimu ayem tentrem, ora karoneyan.
Pranyata wis tekan ing kahanan suwung.
Ma.
Mulane ta pra taruna sami,
Marsudiya ngelmu kang utama,
Mrih marem karem tumameng,
Madyeng ngalam ngalimun,
Meneng mrih wruh mring kang ngayomi,
Manawa wus tan samar,
More mring anggamu,
Muksane luwih utama,
Marga uwus tan samar denira mamrih,
Mulih alame lama.
1. Mulane para anom, prayoga pada marsudio ngelmu CHAK
(utama).
2. Temahan kowe rumongso marem, lan duwe sedya ngambah
alam gaib-gaib sarana meneng, supaya ngerti kanthi yakin bab anane Allah (kang
ngayomi).
3. Yen kowe wis yakin temenan: Allah kuwi ora tau pisah
karo kowe,patimu ora bakal sasar.
4. Amarga kowe wis ora samar anggonmu nedya mulih marang
asalmu.
Ga.
Gagarane kang luwih prayogi,
Gagayuhan arsa munggah swarga,
Gunung Tursena jujuge,
Grane kang luwih munggul,
Gondhelana den amaligi,
Gulunganing jiwangga,
Gumeleng saglugut,
Gigiten jwa ringga-ringga,
Gagar lamun sira tan nurut ing margi,
Graning Tursena arga.
1. Sarate sing prayoga banget tumrap setya munggah swarga
kuwi:ngliwatane gunung TURSINA sing puncake duwur banget.
2. Puncake kuwi anggonen sipatan aja mangro mertelu.
Anggonmu nyawijekake jiwa rogomu, sing nganti gumolong temenan, bebasan dadi
sak glugut. Pangestimu aja samar-samar.
3. Yen kowe ora ngliwati puncake gunung tursina mau,
sedyamu munggah swarga ora bakal kaleksanan.
Ba.
Babarane prapteng alam kabir,
Bali murba angebaki keblat,
Busana kauban kabeh,
Bumi baruna klebu,
Badaning Hyang tetep ngelebi,
Babaran njero njaba,
Bola bali jumbuh,
Balik yen tan bangkit murba,
Bakal bali kapurba ing alam kabir,
Bubrah tan bisa mbabar.
1. (Yen kaleksanan tekan ing kahanan suwung) temahan
babar apengawak jagad gede (alam semesta), ateges bali kaya asale angebaki
keblat. Jagad iki: bumine, segarane, kauban kabeh.
2. Pranyata njero (jagad cilik, mikro kosmos) lan njaba
(jagad gede,makro kosmos) kuwi kaebekan datullah, kalimputan sipatullah, tetep
salawas-lawase.
3. Yen ora biso tekan ing kahanan suwung, kapeksa bakal
kapurba maneh dening angger-anggering kodrat: nandang penderitaan bungah susah.
Ta.
Thenging dwista tan ana kang kaesthi,
Thileg-thileg tan lalu palastha,
Thenger-thenger tanpa canthel,
Thok-thele mung ngalunthung,
Thering sedya tan bangkit mesthi,
Thukule pasti nistha,
Thinotol blegthuthur,
Thong-thongsot prapta pepathan,
Thek-ethekan nuthuki si kuthung nisthip,
Thinethel mring kanisthan.
1. (Sing ora biso bali marang asale mau): bingung ora
karuwan sedyane.Temah tilek-tilek lan tenger-tenger wae. Pepuntone mung
ngeluntung kanthisedya sing ora gumatok.
2. Bareng tukul sedyane, mesthi sedya sing remeh-remeh,
dituntun blekutur. Para tong-tongsot teka, pada milara wong sing bingung
kuwi,digeret marang kanisthan.
Nga.
Nging kang paksa ngemba pra wirangi,
Nganggit ngelmu ngawag tan uninga,
Ngawur muhung andedongeng,
Ngluluri reh ing dangu,
Ngandikane pra mrih lulungit,
Ngudiya wadining rat,
Nging ywa rangu-rangu,
Ngungseda nganti uninga,
Ngracut ngukut wosing angga kang piningit,
Ngayuh wor kang wurweng rat.
1. Pengarange buku iki agahan tiru-tiru para pandhito:
medharane ngelmu, satemene ora weruh. Mung ngawur kaya adongeng wae.
2. Mung ngestoake ngendikane para leluhur, ahli
kebatinan, supaya kita ngudi kaweruh wadhine buwana kanthi temen- temen.
3. Supaya telaten mangsah semadi, nganti kasil ngalami
kahanan suwung,yakuwi manunggale titah karo sing nitahake.
( Wong Edan Bagu. Kudus Selasa tgl 29/07/2014)
Semoga Bermanfa’at dan Berkah... Salam Rahayu kanti Teguh
selamat Selalu.
Ttd: Wong Edan Bagu
Putra Rama Tanah Pasundan
HAKIKAT DARI Wejangan NENG, NING, NUNG, NANG:
Oleh: Wong Edan Bagu
TINGKAT. 1 (Neng; sembah raga)
Jumeneng; menjalankan “syariat”.
Namun makna syariat di sini mempunyai dimensi luas. Yakni
dimensi “vertikal” individual kepada Tuhan, maupun dimensi sosial “horisontal”
kepada sesama makhluk. Neng, pada hakekatnya sebatas melatih dan membiasakan
diri melakukan perbuatan yang baik dan bermanfaat untuk diri pribadi, dan lebih
utama untuk sesama tanpa pilih kasih. Misalnya seseorang melaksanakan
sembahyang dan manembah kepada Tuhan dengan cara sebanyak nafasnya, guna
membangun sikap eling danwaspadha. Neng adalah tingkat dasar, barulah setara
“sembah raga” misalnya menyucikan diri dengan air, mencuci badan dengan cara
mandi, wudlu, gosok gigi, upacara jamasan, tradisi siraman dsb.
Termasuk mencuci pakaian dan tempat tinggal. Orang dalam
tingkat “neng”, menyebut dan “menyaksikan” Tuhan barulah melalui pernyataan dan
ucapan mulut saja. Kebaikan masih dalam rangka MELATIH diri mengendalikan hawa
nafsu negatif, dengan bermacam cara misalnya puasa, semadi, bertapa,
mengulang-ulang menyebut nama Tuhan dll. Melatih diri mengendalikan hawa nafsu
agar bersifat positif dengan cara misalnya sedekah, amal jariah, zakat, gotong
royong, peduli kasih, kepedulian sosial dll. Melatih diri untuk menghargai dan
mengormati leluhur, dengan cara ziarah kubur, pergi haji, mengunjungi
situs-situs sejarah, belajar dan memahami sejarah, dst. Melatih diri menghargai
dan menjaga alam semesta sebagai anugrah Tuhan, dengan cara upacara-upacara
ritual, ruwatan bumi, larung sesaji, dst. Tahapan ini dilakukan oleh raga kita,
namun BELUM TENTU melibatkan HATI dan BATIN kita secara benar dan tepat.
Kehidupan sehari-harinya dalam rangka latihan menggapai
tataran lebih tinggi, artinya harus berbuat apa saja yg bukan perbuatan melawan
rumus Tuhan. Tidak hanya berteori, kata kitab, kata buku, menurut pasal,
menurut ayat dst. Namun berusaha dimanifestasikan dalam perilaku dan perbuatan
kehidupan sehari-hari. Perbuatannya mencerminkan perilakusipat zat (makhluk)
yang selaras dengan sifat hakekat (Tuhan). Tanda pencapaiannya tampak pada
SOLAH. Solah artinya perilaku atau perbuatan jasadiah yang tampak oleh mata
misalnya; tidak mencelakai orang lain, perilaku dan tutur kata menentramkan,
sopan dan santun, wajah ramah, ngadi busanaatau cara berpakaian yang pantas dan
luwes menghargai badan. Akan tetapi perilaku tersebut belum tentu dilakukan secara
sinkron dengan BAWA-nya. BAWA yakni “perilaku” batiniah yang tidak tampak oleh
mata secara visual.
Titik Lemah;
Pada tataran awal ini meskipun seseorang seolah-olah
terkesan baik namun belum menjamin pencapaian tataran spiritual yang memadai,
dan belum tentu diberkahi Tuhan. Sebab seseorang melakukan kebaikan terkadang
masih diselimuti rahsaning karep atau nafsu negatif; rasa ingin diakui,
mendapat nama baik atau pujian. Bahkan seseorang melakukan suatu kebaikan agar
kepentingan pribadinya dapat terwujud. Maka akibat yang sering timbul biasanya
muncul rasa kecewa, tersinggung, marah, bila tidak diakui dan tidak mendapat
pujian. Kebaikan seperti ini boleh jadi bermanfaat dan mungkin baik di mata
orang lain. Akan tetapi dapat diumpamakan belum mendapat tempat di “hati”
Tuhan. Kredit point nya masih nihil. Banyak orang merasa sudah berbuat baik,
beramal, sodaqah, suka menolong, membantu sesama, rajin doa, sembahyang. Tetapi
sering dirundung kesialan, kesulitan, tertimpa kesedihan, segala urusannya
mengalami kebuntuan dan kegagalan. Lantas dengan segera menyimpulkan bahwa
musibah atau bencana ini sebagai cobaan (bagi orang-orang beriman).
Pada tataran ini, seseorang masih rentan dikuasai nafsu
ke-aku-an (api/nar/iblis). Diri sendiri dianggap tahu segala, merasa suci dan
harus dihormati. Siapa yang berbeda pendapat dianggap sesat dan kafir.
Konsekuensinya; bila memperdebatkan (kulit luarnya) ia menganggap diri paling
benar dan suci, lantas muncul sikap golek benere dewe, golek menange dewe,
golek butuhe dewe. Ini sebagai ciri seseorang yang belum sampai pada intisari
ajaran yang dicarinya. Durung becus keselak besus ! KARENANYA DI HARUSKAN. (ANA
APA-APA KUNCI LANGKA APA-APA KUNCI. SEBAB KUNCI KENA KANGGO APA BAE. WATON ORA
TUMINDAK LUPUT)
TINGKAT. 2 (Ning; sembah kalbu)
Wening atau hening; ibarat mati sajroning urip; kematian
di dalam hidup. Tataran ini sepadan dengan tarekat. Menggambarkan keadaan hati
yang selalu bersih dan batinnya selalu eling lan waspadha. Eling adalah sadar
dan memahami akan sangkan paraning dumadi (asal usul dan tujuan manusia) yang
digambarkan sebagai “kakangne mbarep adine wuragil”. Waspadha terhadap apa saja
yang dapat menjadi penghalang dalam upaya “menemukan” Tuhan (wushul). Yakni
penghalang proses penyelarasan kehidupan sehari-hari (sifat zat) dengan sifat
hakekat (Tuhan).Ning dicapai setelah hati dapat dilibatkan dalam menjalankan
ibadah tingkat awal atau Neng; yakni hati yg ikhlas dan tulus, hati yang sudah
tunduk dan patuh kepada sukma sejati yang suci dari semua nafsu negatif. Hati
semacam ini tersambung dengan kesadaran batin maupun akal budi bahwa amal
perbuatan bukan semata-mata mengaharap-harap upah (pahala) dan takut ancaman
(neraka). Melainkan kesadaran memenuhi kodrat Tuhan, serta menjaga keharmonisan
serta sinergi aura magis antara jagad kecil (diri pribadi) dan jagad besar
(alam semesta). Tataran ini dicapai melalui empat macam bertapa; tapa ngeli,
tapa geniara, tapa banyuara, tapa mendhem atau ngluwat.
1. Tapa ngeli; harmonisasi vertikal dan horisontal. Yakni
berserah diri dan menselaraskan dengan kehendak Tuhan. Lalu mensinergikan jagad
kecil (manusia) dengan jagad besar (alam semesta).
2. Tapa geniara; tidak terbakar oleh api (nar) atau nafsu
negatif yakni ke-aku-an. Karena ke-aku-an itu tidak lain hakekat iblis dalam hati.
3. Tapa banyuara; mampu menyaring tutur kata orang lain,
mampu mendiagnosis suatu masalah, dan tidak mudah terprovokasi orang lain.
Tidak bersikap reaksioner (ora kagetan), tidak berwatak mudah terheran-heran
(ora gumunan).
4. Tapa mendhem; tidak membangga-banggakan kebaikan, jasa
dan amalnya sendiri. Terhadap sesama selalu rendah hati, tidak sombong dan
takabur. Sadar bahwa manusia derajatnya sama di hadapan Tuhan tidak tergantung
suku, ras, golongan, ajaran, bangsa maupun negaranya. Tapa mendhem juga berarti
selalu mengubur semua amal kebaikannya dari ingatannya sendiri. Dengan demikian
seseorang tidak suka membangkit-bangkit jasa baiknya. Kalimat pepatah Jawa sbb:
tulislah kebaikan orang lain kepada Anda di atas batu, dan tulislah kebaikan
Anda pada orang lain di atas tanah agar mudah terhapus dari ingatan.
Titik Lemah;
Jangan lekas puas dulu bila merasa sudah sukses
menjalankan tataran ini. Sebab pencapaian tataran kedua ini semakin banyak
ranjau dan lobang kelemahan yang kapan saja siap memakan korban apabila kita
lengah. Penekanan di sini adalah pentingnya sikap eling dan waspadha. Sebab
kelemahan manusia adalah lengah, lalai, terlena, terbuai, merasa lekas puas
diri. Tataran kedua ini melibatkan hati dalam melaksanakan segala kebaikan
dalam perbuatan baik sehari-hari. Yakni hati harus tulus dan ikhlas.
Namun..ketulusan dan keikhlasan ini seringkali masih menjadi jargon, karena
mudah diucapkan oleh siapapun, sementara pelaksanaannya justru keteteran. Dalam
falsafah hidup Kejawen, setiap saat orang harus selalu belajar ikhlas dan tulus
setiap saat sepanjang usia. Belajar ketulusan merupakan mata pelajaran yang tak
pernah usai sepanjang masa. Karena keberhasilan Anda untuk tulus ikhlas dalam
tiap-tiap kasus belum tentu berhasil sama kadarnya. Keikhlasan dipengaruhi oleh
pihak yang terlibat, situasi dan kondisi obyektifnya, atau situasi dan kondisi
subyek mental kita saat itu. KARENANYA DI HARUSKAN. (YEN WANI AJA WEDI-WEDI.
YEN WED AJA WANI-WANI)
TINGKAT. 3 (Nung; sembah cipta)
Kesinungan ; yakni dipercaya Tuhan untuk mendapatkan
anugrah tertentu. Orang yang telah mencapai tataran Kesinungandialah yang
mendapatkan “hadiah” atas amal kebaikan yang ia lakukan. Ini mensyaratkan amal
kebaikan yang memenuhi syarat, yakni kekompakan serta sinkronisasi lahir dan
batin dalam mewujudkan segala niat baik menjadi tindakan konkrit. Yakni
tindakan konkrit dalam segala hal yang baik misalnya membantu & menolong
sesama. Syarat utamanya; harus dilakukan terus-menerus hingga menyatu dalam
prinsip hidup, dan tanpa terasa lagi menjadi kebiasaan sehari-hari.
Pencapaian tataran ini sama halnya laku hakekat. Laku
hakekat adalah meliputi keadaan hati dan batin; sabar, tawakal, tulus, ikhlas,
pembicaraannya menjadi kesejatian (kebenaran), yang sejati menjadi kosong,
hilang lenyap menjadi ada. Tataran ini ditandai oleh pencapaian kemuliaan yang
sejati, seseorang mendapatkan kebahagiaan dan kemuliaan di dunia dan kelak
setelah ajal. Pada tahap ini manusia sudah mengenal akan jati dirinya dan
mengenal lebih jauh sejatinya Tuhan. Manusia yang telah lebih jauh memahami
Tuhan tidak akan berfikir sempit, kerdil, sombong, picik dan fanatik. Tidak
munafik dan menyekutukan Tuhan. Ia justru bersikap toleran, tenggang rasa,
hormat menghormati keyakinan orang lain. Sikap ini tumbuh karena kesadaran
spiritual bahwa ilmu sejati, yang nyata-nyata bersumber pada Yang Maha Tunggal,
hakekatnya adalah sama. Cara atau jalan mana yang ditempuh adalah persoalan
teknis. Banyaknya jalan atau cara menemukan Tuhan merupakan bukti bahwa Tuhan
itu Mahaluas tiada batasnya. Ibarat sungai yang ada di dunia ini jumlahnya
sangat banyak dan beragam bentuknya; ada yang dangkal, ada yang dalam,
berkelok, pendek dan singkat, bahkan ada yang lebar dan berputar-putar. Toh
semuanya akan bermuara kepada Yang Tunggal yakni “samudra luas”.
NAH, orang seperti ini akan “menuai” amal kebaikannya.
Berkat rumus Tuhan di mana kebaikan akan berbuah kebaikan pula. Kebaikan yg
anda berikan, “buahnya” akan anda terima pula. Namun demikian kebaikan yang
anda terima belum tentu datang dari orang yang sama, malah biasanya dari pihak
lainnya. Kebaikan yang anda peroleh itu merupakan “buah” dari “pohon kebaikan”
yang pernah anda tanam sebelumnya. Selebihnya,kebaikan yang anda lakukan akan
menjadi pagar gaib yang selalu menyelimuti diri anda. Singkat kata, pencapaian
Nung, ditandai dengan diperolehnya kemudahan dan hikmah yang baik dalam segala
urusan. Pagar gaib itu akan membuat kita tidak dapat dicelakai orang lain.
Sebaliknya selalu mendapatkan keberuntungan. Dalam terminologi Jawa inilah yang
disebut sebagai “ngelmu beja”.
Untuk meraih tataran ini, terlebih dahulu kita harus
mengenal jati diri secara benar. Dalam diri manusia setidaknya terdapat 7 lapis
bumi yang harus diketahui manusia. Jika tidak diketahui maka menjadi manusia
cacad dan akan gagal mencapai tataran ini. Bumi 7 lapis tersebut adalah ;
retna, kalbu, jantung, budi, jinem, suksma, dan ketujuhnya yakni bumi rahmat.
1. Bumi Retna; jasad dan dada manusia sesungguhnya istana
atau gedung mulia.
2. Bumi Kalbu; artinya istana iman sejati.
3. Bumi Jantung; merupakan istana semua ilmu.
4. Bumi budi; artinya istana puji dan zikir.
5. Bumi Jinem; istananya kasih sayang sejati.
6. Bumi suksma; yakni istana kesabaran dan rasa sukur
kepada Tuhan; sukma sejati.
7. Bumi Rahmat; istana rasa mulia; rahsa sejati.
Titik Lemah;
Nung, setara dengan Hakekat, di sini ibarat puncak
kemuliaan. Semakin tinggi tataran spiritual, maka sedikit saja godaan sudah
dapat menggugurkan pencapaiannya. Maka, semakin tinggi puncak dan kemuliaan
seseorang ; maka semakin besar resiko tertiup angin dan jatuh. Seseorang yang
merasa sudah PUAS dan BANGGA dengan pencapaian hakekat ini bersiko terlena.
Lantas menganggap orang lain remeh dan rendah. Yang paling berbahaya adalah
menganggap tataran ini merupakan tataran tertinggi sehingga orang tidak perlu
lagi berusaha menggapai tataran yang lebih tinggi. KARENANYA DI HARUSKAN.
(SAMUBARANG TUMINDAK KINANTENAN SARWA MIJIL)
Tingkat. 4 (Nang; sembah rahsa)
Nang merupakan kemenangan. Kemenangan adalah anugrah yang
anda terima. Yakni kemenangan anda dari medan perang. Perang antara nafsu
negatif dengan positif. Kemenangan NUR (cahya sejati nan suci) mengalahkan NAR
(api; ke-aku-an/”iblis”). Manusia NAR adalah seteru Tuhan (iblis laknat).
SEBALIKNYA; manusia NUR adalah memenuhi janji atas kesaksian yg pernah ia
ucapkan di mulut dan hati. Manusia NUR memenuhi kodratnya ke dalam kodrat
Ilahi, sipat zat yg mengikuti sifat hakekat, menselaraskan gelombang batin
manusia dengan gelombang energi Tuhan. Sifat zat (manusia) menyatu dengan sifat
hakekat (Tuhan) menjadi “loroning atunggil“. Yang menjadi jumbuh(campur tak
bisa dipilah) antara kawula dengan Gusti. Inilahpertanda akan kemenangan
manusia dalam “berjihad” yang sesungguhnya. Yakni kemenangan terindah dalam
kemanunggalan; “manunggaling kawula-Gusti“. Bila Anda muslim, di situlah tatar
makrifat dapat ditemukan. KARENANYA DI HARUSKAN. (GALILAH RASA YANG MELPUTI
SELURUH TUBUHMU. KARENA DI DALAM TUBUHMU ADA FIRMAN TUHAN. YANG BISA MENJAMIN
JIWA RAGA DAN HIDUP MATI SERTA DUNIA AKHERATMU)
1. NENG:
KUNCI
2. NING:
PAWELING
3. NUNG:
MIJIL
4. NANG:
PALUNGGUH
( Wong Edan Bagu. Kudus Senin tgl 28/07/2014)
Semoga Bermanfa’at dan Berkah... Salam Rahayu kanti Teguh
selamat Selalu.
Ttd: Wong Edan Bagu
Putra Rama Tanah Pasundan